"Energiebesparing is belangrijker dan ooit"

Wat doet de ODBN op het gebied van energie? 
"De overheid streeft ernaar het energieverbruik sterk te verminderen. Veel bedrijven en instellingen zijn daarom wettelijk verplicht om energie te besparen. Dit heet de energiebesparingsplicht. Ook moeten ze rapporteren hoeveel energie ze verbruiken en welke verplichte energiebesparende maatregelen ze wel en niet hebben uitgevoerd. Dat is de Informatieplicht. Wanneer een bedrijf een Omgevingsvergunning Milieu nodig heeft, staan de eisen voor energiebesparing op dit moment nog in de voorschriften beschreven, maar ook zij komen vanaf 1 juli 2023 rechtstreeks onder de informatie- en energiebesparingsplicht te vallen. De ODBN ziet toe op de naleving van die verplichtingen in de regio Brabant Noord. Tijdens een energiecontrole wijzen onze toezichthouders een bedrijf ook op andere (niet verplichte) besparingsmogelijkheden. Ons toezicht is dus niet alleen een controle op naleving van de wettelijke verplichtingen, maar we proberen bedrijven ook te stimuleren om meer te doen dan alleen dat wettelijke minimum."

Duurzaamheid is een steeds belangrijker thema in de samenleving. Hoe passen onze taken op het gebied van energie in deze bredere maatschappelijke context? 
"Het thema energie is de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden door de energie- en warmtetransitie. Ambities kwamen aanvankelijk voort uit het energieakkoord uit 2013, het klimaatakkoord in 2019 en de noodzaak om geen Gronings aardgas meer te gebruiken. Maar afgelopen jaar is de urgentie enorm gegroeid door de oorlog in Oekraïne waardoor ook het Russisch aardgas in de ban ging en de energieprijzen enorm stegen. Vorig jaar hebben gemeenten in onze regio de Regionale Energie Strategie (RES) vastgesteld waarin ze  ambities hebben bepaald en nu kijken waar en hoe zij lokaal duurzame elektriciteit kunnen opwekken. Energiebesparing is ook onderdeel van de ambities, want hoe meer je bespaart, hoe minder je hoeft op te wekken.  Energietoezicht blijkt een van de meest effectieve instrumenten om energie te besparen. Daarom hebben we vorig jaar een zogenoemd energiebod aan gemeenten gedaan om het energietoezicht te intensiveren en zodoende de bijdrage aan de RES-doelen te maximaliseren. Volgend jaar krijgen gemeenten nieuwe taken in energietoezicht en worden de huidige taken verbreed. Energietoezicht wordt ook een basistaak, dus we gaan meer voor gemeenten doen op dit gebied."

Wat levert het werk van de ODBN in energietoezicht op?
"Door middel van toezicht gaan we de nodige verspilling van energie tegen. Heel veel bedrijven hebben geen of te weinig aandacht voor energie. Onze toezichthouders richten zich met Informatiegestuurd werken op bedrijven waar we het meeste effect verwachten. Ze mogen bij elk bedrijf binnenstappen en energie onder de aandacht brengen. Er is over het algemeen weinig weerstand omdat energietoezicht in principe vaak een win-win situatie oplevert: energiebesparing bespaart geld, geeft het bedrijf een groener image en draagt bij aan het halen van energieambities van de RES. Met energietoezicht realiseren wij ongeveer 20 procent van de RES opgave. Dat is dus een aanzienlijke bijdrage."

Dat klinkt als een positief verhaal. Zijn er ook wel eens knelpunten in energietoezicht?   
"Toezicht gebeurt binnen een juridische context en volgens een vaste methode. Dat draagt bij aan de uitvoerbaarheid. Dat lijkt eenvoudig, maar in de praktijk kom je veel situaties tegen die het complexer maken. Bijvoorbeeld wanneer er sprake is van een pandeigenaar die zijn pand verhuurt. De eigenaar betaalt dan voor het verduurzamen van een gebouw terwijl de huurder profiteert van een lagere energierekening. De verschillende belangen tussen de verhuurder en huurder vormen soms een belemmering voor investeringen. Dit wordt ook wel de 'split incentive' genoemd.  Je maakt ook mee dat een bedrijf bouw- of verhuisplannen heeft waardoor het niet meer wil investeren. Of dat er bedrijfseconomische omstandigheden zijn waardoor een bedrijf tijdelijk niet kan investeren. Je wilt in een crisis zoals we nu beleven geen bedrijven omduwen door te grote investeringen te vragen. Maar tegelijkertijd is dit wel hét moment om te verduurzamen en de economie toekomstbestendig te maken. Dat zijn lastige afwegingen voor de toezichthouder: wanneer ga je op je strepen staan en wanneer geef je de ruimte? In gesprek met de ondernemer dit soort afwegingen maken, maakt het vak van toezichthouder zoveel complexer maar ook zoveel interessanter dan alleen het afvinken van een checklist. Het helpt enorm dat onze toezichthouders inmiddels de nodige ervaring hebben opgebouwd en altijd kunnen terugvallen op de kennis en expertise van collega’s.”   

Waar liggen nog kansen voor energietoezicht? 
“Energiebesparing is belangrijker dan ooit en staat meer dan ooit in de schijnwerpers. We moeten laten zien welke bijdrage we leveren door te meten welk effect we bereiken. Dat doen we nu enkele jaren en we merken dat dit, ondanks dat het (nog) niet veel meer is dan een inschatting, veel waardering oplevert van onze deelnemers. We zien ook dat bedrijven vaker zelf al actie ondernemen en wij nadrukkelijker op zoek moeten naar achterblijvers om het verschil te blijven maken. Daarom werken wij op het moment ook hard aan onze informatiepositie. We zien ook dat grote bedrijven nog veel laaghangend fruit laten hangen. Bij grote productiebedrijven is bijvoorbeeld verlichting maar een heel klein deel van het verbruik en krijgt daarom weinig prioriteit. Toch is het belangrijk dat ook zij dat soort maatregelen treffen, al is het alleen maar omdat we dat ook vragen van kleine bedrijven en we iedereen langs dezelfde lat willen leggen. We krijgen per 1 juli 2023 meer taken bij grotere bedrijven en daar verwachten we een groot besparingspotentieel bij dit laaghangende fruit. Tot slot zijn we straks door de Omgevingswet genoodzaakt niet alleen de uitvoerder van de activiteit, maar ook de eigenaar van het gebouw aan te spreken. In een verhuursituatie zijn dat verschillende personen en is dat dus een extra stap. Maar het geeft ook kansen: omdat eigenaren vaak eigenaar zijn van meerdere gebouwen kunnen we met het benaderen van één eigenaar wellicht toezien bij meerdere bedrijven in één keer. Het energietoezicht ontwikkelt zich dus volop en wordt steeds effectiever en efficiënter. Met de (SPUK) subsidie die we de komende jaren ontvangen kunnen we die ontwikkelingen een stevig vervolg geven.”